De opmars van hubs voor schone stadslogistiek

De zero-emissiezones in de grote steden zijn in aantocht. Op logistiek gebied is er nog veel te winnen. Doordat steden actief sturen op minder voertuigbewegingen met minder overlast, wordt de rol van stadshubs steeds groter. Er zijn inmiddels ongeveer 300 van deze verzamellocaties in Nederland en daarmee een bekend verschijnsel. Maar om iedereen overtuigd te krijgen, moet er nog veel gebeuren op het gebied van regelgeving en marktbewerking.

Van next day naar next week

Met een stadshub kun je van tien leveringen per dag bijvoorbeeld naar één levering per week gaan. Door de inzet van zero-emissie zones, het gebruik van elektrische voertuigen en stadshubs is er langzaam een beweging gaande in de stadslogistiek. Lagere CO2- uitstoot is haalbaar zeggen betrokken partijen maar wel onder begeleiding, met duidelijke regels en handhaving. De mindset van de opdrachtgever moet veranderen en dat heeft tijd nodig. Na het invoeren van zero-emissie zones in 2025, met een uitloopperiode naar 2030, zou het voor bedrijven aantrekkelijker kunnen worden om te gaan leveren via een professionele vervoerder die zendingen laat bundelen bij een stadshub, dan om zelf te investeren emissieloze voertuigen. Op deze manier kan hetzelfde volume met minder voertuigen in en uit de stad vervoerd worden en zonder uitstoot.
Jaap Kooistra, business partner van Stadslogistiek te Den Haag, vertelt over zijn ervaring.“Mijn boodschap met facilitaire logistiek via de Haagse logistieke hub, Stadslogistiek Den Haag, is ‘van next day naar next week delivery’, zodat we met z’n allen kunnen consolideren en we alles in één keer kunnen leveren. Deze mindset aanpassing in de gehele logistieke keten kost simpelweg tijd maar het moet wel tussen de oren komen bij zowel ontvangers, leveranciers/transporteurs als lokale overheden.”

De Haagse hub is op dreef

De Logistieke HUB Den Haag is 1 januari 2020 van start gegaan via een aanbesteding door Rijksoverheid samen met de Gemeente Den Haag, Shell, VNO-NCW, TNO en CAK. Stadslogistiek Den Haag is een initiatief van PostNL, waarbij Djinny logistiek de rol van hub exploitant vervult en Prezero voorziet in de afvalverwerking. Het zero emissie transport wordt uitgevoerd door PostNL. Samen zorgen ze voor het efficiënt en schoon bevoorraden van departementen van het rijk, gebouwen van de gemeente en ander vastgoed in de binnenstad van Den Haag. In 2021 heeft de hub al meer dan 10.000 kilogram CO2 bespaart. In het eerste jaar verwerkte de hub ongeveer 200 zendingen per maand, inmiddels zitten ze op ongeveer 1.000 zendingen per maand. De komende jaren zal er volgens Kooistra steeds meer volume bijkomen. Sommige partijen hebben nog lopende contracten en aanbestedingstechnisch is het lastig om contracten open te breken en iets anders te vragen van de logistiek dienstverleners.

Rotterdam bouwt aan Hub010

Vlot Logistics speelt met het initiatief HUB010 in op de veranderde stadslogistiek. Een hub aan de Maas, vooral gericht op bouwlogistiek. Ze werken samen met bouwbedrijf Wavin, waarvoor ze materialen opslaan en emissievrij de bouwlocaties in de stad bevoorraden. Daarnaast hebben ze een samenwerking met Zalando. Samen met een fietskoerier bezorgen ze iedere avond pakketten bij de consument in de stad. “We zitten aan de ingang van de Maastunnel, vanaf 1 januari 2025 mag je daar niet meer met fossiele brandstof doorheen. Wij hebben de sleutel van de poort en we rijden met de elektrische auto van en naar het achterland”, licht Joost de Maat; operationeel manager van Vlot Logistics toe.

Christiaan van Luik van Buck Consultants vindt dat gemeenten aan de slag moeten met hun inkoopbeleid en hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Op die manier kun je volgens Van Luik de markt stimuleren en volume aanbrengen. Ook hoopt hij dat bedrijven er voor zullen kiezen om op een andere manier logistiek te gaan voeren. “Als iedereen zijn dieselauto gaat vervangen door een elektrisch voertuig, dan staan we nog steeds in de file. Dat is naast de uitlaatgassen ook een groot probleem in de steden. We moeten toe naar minder vervoersbewegingen en daar kunnen hubs een hele grote rol in spelen”, aldus Van Luik.
"Als gemeenten, ziekenhuizen en grote zorginstellingen voor levering via een hub kiezen, dan krijg je volgens Van Luik een groot volume en een soort vliegwiel. Op die manier is volgens hem ook voor kleinere partijen veel makkelijker om zich aan te sluiten.”

Andere manier van denken

Binnen nu een aantal jaar moeten er in Rotterdam 50.000 nieuwe wooneenheden worden gebouwd en dat moet emissievrij gebeuren. Hub010 heeft net een pilot gedraaid voor een groot bouwbedrijf, op de projecten van dat bedrijf kwamen elke dag twintig leveranciers. “Wat is er nou mooier dan dat wij alles collecteren en we alles in één keer kunnen leveren. Daar moet je naar toe. En dat is niet alleen voor een toeleverancier een schakeling, maar ook voor de bouwbedrijven een andere manier van denken. Dat begint langzaam te gebeuren”, aldus De Maat.

Nadenken over wat er valt te combineren

Voordat de zero-emissiezones ingevoerd worden moet er nog veel gebeuren op het gebied van laadinfrastructuur, regelgeving, handhaving en mindset. “Als we elektrisch moeten, dan moet je niet met een diesel binnen kunnen komen. De handhaving op dat beleid ligt bij de overheid en dat gebeurt nu nog te weinig”, vertelt De Maat.
Kooistra uit Den Haag beaamt dat. De overheid en lokale overheden moeten volgens hem echt aan de bak. En niet alleen voor de laadinfrastructuur, maar ze kunnen ook regels opleggen en de zones vastleggen. "Als lokale overheid moet je gaan afdwingen en sturen om via hubs te leveren", aldus Kooistra. "Partijen die het al doen bijvoorbeeld belonen. Dat effect moet er de komende jaren komen". Keuzes maken ziet Kooistra als grootste uitdaging voor de toekomst. “Er is veel interesse in de stadshub, van leveranciers van krachtvoer, catering, retail en medicijnen. Op een gegeven moment moet je ook goed nadenken of het nog te combineren valt. Je moet doen waar je goed in bent.”