'Georganiseerde misdaad misbruikt zwakke schakels in logistieke keten'

De logistieke sector is essentieel voor de wereldeconomie en staat bekend om snelheid en efficiency. Juist die kenmerken maken de sector kwetsbaar, benadrukt Van Loenhout. Als specialist op het terrein van georganiseerde ondermijnende criminaliteit helpt hij ondernemers om zich te wapenen tegen criminele activiteiten. Dat doet hij samen met zijn collega’s van Samen Veilig Advies, die allemaal jarenlange ervaring hebben bij de Nationale Politie en/of Justitie. “Wij hebben een opleidingsmodule ontwikkeld, als onderdeel van Code 95, met specifieke focus op georganiseerde criminaliteit in de transportsector.”

Criminelen profiteren volgens Van Loenhout van complexe ketenstructuren waarin veel partijen betrokken zijn. Door hoge tijdsdruk, dunne marges en beperkte controle op elke afzonderlijke zending ontstaan risico's. “Anonimiteit binnen schakels — van chauffeurs, planners en magazijnmedewerkers — vergroot de kwetsbaarheid. Zeker bij groupage-transport, waar meerdere ladingen worden gecombineerd, is het eenvoudig om illegale goederen toe te voegen zonder dat iemand het merkt.”

Gateway to Europe

Afbeelding

Daar komt bij dat Nederland een strategische ligging heeft. “Nederland is door zijn ligging en uitstekende logistieke infrastructuur een ‘gateway to Europe’. Onze mainports, zoals Rotterdam, Amsterdam en Schiphol, zijn logistieke draaischijven tussen Europa en de wereld.” Niet alleen de grote havens, ook de kleinere zee- en binnenhavens, zijn kwetsbaar voor criminaliteit, benadrukt Van Loenhout. “Criminelen benutten die infrastructuur om illegale goederen binnen en buiten Europa te verplaatsen. Door onze efficiënte havens en doorvoerfunctie is de detectiekans relatief laag vergeleken met andere landen.”

Het zijn vaak geen toevallige incidenten. Georganiseerde misdaad maakt steeds vaker gebruik van zogenaamde 'criminele dienstverleners'. Hier zijn verschillende categorieën in te onderscheiden. Een criminele dekmantel is een bedrijf dat bewust wordt opgezet voor het maskeren van criminele activiteiten. Bij criminele inmenging wordt er binnen een bedrijf geïnfiltreerd door criminelen die de bedrijfsprocessen benutten. In geval van crimineel misbruik wordt een bedrijf bewust of onbewust misbruikt voor criminele activiteiten. En bij criminele afname van bonafide diensten worden legale diensten  (on)bewust gebruikt voor criminele doeleinden.

Betrokkenheid van binnenuit

In de praktijk zijn het vooral delicten als brandstofdiefstal, ladingdiefstal, drugs- en wapensmokkel, mensenhandel en fraude die veel voorkomen in de sector. Volgens Europol is daarbij vaak sprake van betrokkenheid van 'insiders'. “Europol benadrukt dat veel van deze methoden afhankelijk zijn van medewerking van insiders in de logistieke sector, zoals chauffeurs, magazijnpersoneel of beveiligers en van corruptie binnen bedrijven en overheden. Ook wordt de toenemende digitalisering van logistieke processen als een risicofactor gezien, omdat deze nieuwe mogelijkheden biedt voor criminele infiltratie.”

De methoden die criminelen gebruiken variëren sterk. Zo is er de rip-off of rip-on-methode, waarbij vrachtwagens of containers onderweg of op rustplaatsen worden geopend en leeggeroofd zonder dat de chauffeur het merkt. Andere tactieken zijn fake carrier fraud, waarbij criminelen zich voordoen als legitieme vervoerders, en cargo hijacking: gewelddadige kapingen van vrachtwagens. Ook interne betrokkenheid speelt een rol, zoals bij magazijndiefstal, brandstofdiefstal of frauduleuze ladingclaims.

Trainen in herkennen signalen

Door medewerkers te trainen in het herkennen van signalen en hen te voorzien van concrete handelingsperspectieven, kun je zorgen voor veiligere werkomgevingen en sterkere processen. “Wij staan zelf nog steeds met één been in de praktijk en werken vanuit Samen Veilig Advies nauw samen met overheidsinstanties, ondernemers en brancheorganisaties om criminaliteit gezamenlijk aan te pakken en een veiligere sector te creëren.”

Van Loenhout geeft bedrijven meerdere concrete aanbevelingen mee. “Neem criminaliteitspreventie op als integraal onderdeel van de bedrijfsvoering. Denk aan fysieke beveiliging, digitale bescherming en het trainen van medewerkers in het herkennen van criminele signalen. Blijf investeren in training en bewustwording. Screen je mensen en ken je personeel. Stel duidelijke procesafspraken op. Faciliteer meldingen van verdachte situaties. Zoek actief samenwerking in de keten. Zoek samenwerkingsverbanden met lokale en nationale veiligheidspartners en deel ervaringen met andere bedrijven. Door samen te werken en ervaringen te delen, kunnen bedrijven een sterke frontlinie vormen tegen criminele inmenging.”

Meer middelen vrijgemaakt

Hoewel het probleem hoger op de agenda staat bij de overheid, blijft waakzaamheid nodig. “Er is meer aandacht dan vroeger, mede door incidenten zoals explosies en drugsvangsten. Structureel worden er nu middelen vrijgemaakt om de aanpak van georganiseerde criminaliteit op mainports en logistieke knooppunten te versterken. Toch blijft de dreiging groot en vraagt dit voortdurende investering en wendbaarheid.”

Van Loenhout besluit met een blik op de toekomst. Hij verwacht dat samenwerking tussen publieke en private partijen de komende jaren alleen maar belangrijker wordt. “Er komt steeds meer aandacht voor innovatieve maatregelen, zoals de inzet van geavanceerde technologie voor monitoring en detectie. Ik hoop dat er een cultuur ontstaat waarin bedrijven zich nadrukkelijk verantwoordelijk voelen om criminaliteit niet alleen te signaleren, maar ook actief tegen te gaan.”

Lees het hele artikel op www.logistiek.nl