Dna van verdachten wordt nu volledig automatisch verwerkt

Het gaat om de opslag en de verwerking van celmateriaal van personen die verdacht worden van een feit waarvoor voorlopige hechtenis staat maar die nog niet veroordeeld zijn. Daarmee zet het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) een belangrijke stap in de voorbereiding op de nieuwe wet DNA-C, die naar verwachting op 1 januari 2027 in werking treedt.

Afbeelding

De Vmax Picking Robot van automatiseringsspecialist TBWB, die al ingezet wordt in ziekenhuizen en de farmaceutische sector, wordt speciaal aangepast voor de opslag van dit celmateriaal. Een oplossing die niet alleen betrouwbaarheid en schaalbaarheid moet garanderen, maar ook recht doet aan de bijzondere context, benadrukt Arjenne Janssen, projectleider DNA-C bij het NFI. Het gaat namelijk om celmateriaal van verdachten die (nog) niet veroordeeld zijn en dat moet uiterst zorgvuldig beheerd worden.

Van DNA-V naar DNA-C

DNA-onderzoek speelt een sleutelrol in de bewijsvoering. Sinds 1997 bestaat de Nederlandse DNA-databank, die in 2005 een flinke impuls kreeg met de invoering van de wet DNA-onderzoek bij veroordeelden (DNA-V). Deze wet verplicht veroordeelden van een zogenoemd DNA-waardig feit om celmateriaal af te staan, waarvoor de veroordeelde zich dient te melden op een afnamespreekuur bij de politie. Uit dit celmateriaal wordt een DNA-profiel gemaakt. Dat profiel wordt opgenomen in de databank en wordt vergeleken met onder andere sporen uit andere zaken.

Logistieke uitdaging

Er werd in 2018 een commissie ingesteld, die adviseerde om de wet DNA-V uit te breiden. Het huidige wetsvoorstel DNA-C maakt het mogelijk om van verdachten van een feit waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan en die in verzekering zijn gesteld, celmateriaal af te nemen (conservatoir celmateriaal). ‘De essentie is dat we dat materiaal tijdelijk opslaan. Pas bij een veroordeling mag een DNA-profiel worden opgesteld. Bij vrijspraak of seponering moet het materiaal juist worden vernietigd. Het spreekt voor zich dat dit foutloos moet gebeuren.’

Die wetswijziging heeft gevolgen voor het NFI. Het instituut wordt beheerder van al dat nieuw af te nemen en te bewaren celmateriaal. En dat gaat niet om enkele honderden sets, maar om vele duizenden per jaar. ‘Als je dat allemaal handmatig moet opslaan en terugvinden, is dat onbegonnen werk. Daarnaast zijn er eisen in de wet opgenomen waaraan het beheer van het celmateriaal moet voldoen,’ zegt Janssen.

35.000 enveloppen

Op basis van statistische modellen berekende het NFI dat er capaciteit nodig is voor circa 35.000 enveloppen, waarin het celmateriaal zal worden aangeleverd. ‘Dat lijkt overzichtelijk, maar bedenk dat dit materiaal jarenlang bewaard moet kunnen blijven,’ legt Janssen uit. ‘Na verloop van tijd liggen er dus tienduizenden sets in de opslag. Daar moet je gestructureerd bij kunnen, of het nu gaat om uitgifte voor DNA-onderzoek of om vernietiging.’

Het celmateriaal dat via wangslijm wordt afgenomen komt uiteindelijk op een kaartje in een houder met een unieke code. Dit gaat in de envelop en wordt via beveiligde kratten naar het NFI vervoerd. Voor de opslag is gekozen voor kunststof bakjes waar de enveloppen in worden gelegd en die vervolgens door de Rowa Vmax op schappen worden geplaatst.

Met de keuze voor de Vmax Picking Robot realiseert het NFI een belangrijke stap in de invoering van de wet DNA-C. Het systeem maakt het mogelijk om tienduizenden sets met conservatoir celmateriaal veilig, betrouwbaar en schaalbaar te beheren. Voor TBWB is het een kans om bewezen technologie in een nieuwe context toe te passen. Voor het NFI is het een noodzakelijke stap om klaar te zijn voor 2027.

En voor de samenleving betekent het dat ernstige misdrijven in de toekomst sneller kunnen worden opgelost, en soms misschien zelfs voorkomen. ‘Dit is een belangrijke uitbreiding van de huidige wet DNA-onderzoek bij veroordeelden. En dat moet goed gebeuren. Dat vraagt om systemen die perfect functioneren. Dit project heeft als doel ervoor te zorgen dat de keten klaar is voor de inwerkingtreding van de wet DNA-C.’

Lees het volledige verhaal op Logistiek.nl